IPCC: kernenergie is een low carbon source

Het is een bescheiden document, met een bescheiden titel, maar jarenlang was ‘Annex iii -Technology-specific Cost and Performance Parameters’ wellicht het meest genegeerde stukje wetenschap van het Intergovernmental Panel on Climate Change. Vanuit de antikernenergiebeweging is er namelijk jarenlang ‘speciale wetenschap’ bedreven om over de CO2-intensiteit van kernenergie alternatieve waarheden naar voren te kunnen brengen.

Waar was dit allemaal om te doen? Het punt was dat in dit document de resultaten waren samengevat van een groot aantal studies die de zogenaamde ‘levensyclus-uitstoot’ van diversie technologieën in kaart brachten. En dan met name de levensyclus-uitstoot van broeikasgassen. Deze zogenaamde LCA-cijfers (van Life Cycle Assessment) zijn belangrijk, omdat klimaatbeleid uiteindelijk berust op het vermogen van diverse bronnen om elektriciteit op te wekken, zonder dat daarbij te veel CO2 wordt geproduceerd. Nu lijkt het evident dat CO2-vrije bronnen zoals zon en wind geen CO2 uitstoten, maar wat de LCA zegt is dat je óók rekening moet houden met de andere levensfasen van de installaties waarmee je stroom opwekt en distribueert. Spullen moeten gemaakt worden en na bewezen diensten moet ook het afval worden verwerkt. En zo lang mijnbouw en maken van grondstoffen zoals koper en ijzer nog steeds zoals nu zeer CO2-intensief zijn, want afhankelijk van fossiele brandstoffen, komt hierbij voorlopig nog steeds CO2 vrij. Daarom is het belangrijk om te weten hoevéél CO2. Dat kun je weer verrekenen met de kilowatturen die de installatie produceert en dat levert een getal op, meestal uitgedrukt in gram CO2 per kilowattuur.

De speciale wetenschap die door de antikernergiebeweging werd bedreven, heeft jarenlang meegewogen in de gemiddelde cijfers die circuleerden over kernenergie. Die zagen er dus niet zo best uit en dat voorkwam ‘vervelende’ discussies over nut en noodzaak van kernenergie. Het zijn de IPCC-cijfers die hier een einde aan maakten: de IPCC is bij uitstek een weergave van de consensus. Daarbij is van belang dat het IPCC voor iedere technologie drie cijfers geeft: een minimum, een maximum en de mediaan. Minimum en maximum staan voor site-specifieke cijfers, die onderling nogal kunnen verschillen. Bij zulke grote verschillen is het gemiddelde niet een erg geschikte indicator, vandaar dat de opstellers kozen voor de mediaan.

In de tabel A.III.2 uit dit rapport, die hieronder staat afgebeeld, ziet u te midden van veel andere cijfers ook het mediane getal voor kernenergie staan: 12 gram CO2 per kilowattuur, vergelijkbaar dus met wind op zee.

Het volledige rapport kunt u hier raadplegen:
https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/ipcc_wg3_ar5_annex-iii.pdf

Negeert het IPCC de ‘speciale wetenschap’ van de antikernenergiebeweging?

De antikernenergiebeweging was uiteraard niet blij met deze uitkomsten. Men was zelfs bang dat hun ‘speciale wetenschappers’, onder andere Savecool en Storm van Leeuwen, genegeerd waren. Maar uit een ander rapport waarin de onderliggende methodologie werd verklaard, bleek dat dit toch niet het geval was. Hoe dit zat, is in december 2019 op Twitter uiteengezet door Lars Roobol, stralingsdeskundige bij het RIVM. Het ‘draadje’ waarin hij dit doet, is hieronder weergegeven:

De tweet van Lars Roobol
https://twitter.com/larsroobol/status/1203293263320567809?s=21

1. Hey @LakaNieuws, tijdens mijn mini vakantie vorige week stelde je nog een vraag over CO2 emissies bij winning van uranium, heb het even uitgezocht!

2. Ik liet deze tabel zien van Wikipedia, een medium waar je geen fan van was. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Life-cycle_greenhouse-gas_emissions_of_energy_sources…

3. Maar als je de originele publicatie van IPCC opzoekt, dan blijkt daarin een tabel met indirecte CO2 emissiegevens te staan die voor kernenergie identieke cijfers geeft. Punt gescoord door Google en Wikipedia!

https://ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/ipcc_wg3_ar5_annex-iii.pdf…

https://twitter.com/larsroobol/status/1203293278516453376/photo/1https://twitter.com/larsroobol/status/1203293278516453376/photo/1

4. De tabel komt uit annex 3, de gebruikte methode wordt beschreven in annex 2. IPCC heeft vooral de studies van Lenzen (2008) en Warner and Heath (2012) gebruikt. https://ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/ipcc_wg3_ar5_annex-ii.pdf…

https://twitter.com/larsroobol/status/1203293284312985600/photo/1https://twitter.com/larsroobol/status/1203293284312985600/photo/1

5. Je vraag was: waarom heeft IPCC het artikel van Sovacool (2008) buiten beschouwing gelaten? Dat moet je aan IPCC vragen, die hebben het rapport gemaakt. Maar we kunnen ze wel vergelijken met elkaar.

6. Lenzen komt op een range van 10 tot 130 g CO2-eq per kWh, met een gemiddelde van 65. Sovacool komt op een range van 3 tot 139, met een gemiddelde van 66. Die getallen zijn volkomen equivalent en daarom doet het er niet of IPCC Lenzen of Sovacool gebruikt heeft.

7. Warner en Heath (2012) bespreken zowel de resultaten van Lenzen als die van Sovacool. Over Sovacool zeggen zij dat de door hem gebruikte gegevens bijna allemaal ook door hen gebruikt zijn.

https://twitter.com/larsroobol/status/1203293297202126853/photo/1https://twitter.com/larsroobol/status/1203293297202126853/photo/1

8. Zij laten zien dat zij meer publicaties hebben onderzocht dan Sovacool. Belangrijkste verschil is dat zij LCA methoden die met AEI (average economic intensity) werken niet meewegen in hun studie, en Savelcool wel.

9. Als reden daarvoor geven zij dat een aantal publicaties aantoonde dat er problemen met AEI zijn, de belangrijkste is dat die methode onnauwkeurige en veel te hoge “outlier” schattingen geeft.

https://twitter.com/larsroobol/status/1203293319008342016/photo/1https://twitter.com/larsroobol/status/1203293319008342016/photo/1

10. Dat is waarschijnlijk de verklaring voor het grootste deel van het verschil in resultaat tussen Warner en Heath, en Savelcool. Bovendien geeft Savelcool het rekenkundig gemiddelde, terwijl Warner en Heath voor de mediane waarde kozen, dat geeft ook verschillen.

11. Bij aanwezigheid van “uitbijters” (hele hoge of lage waarden) kan het gemiddelde geen goede schatting zijn, en is de mediaan een beter bruikbare maat. Dus 50% van de studies zegt dat de uitstoot van kernenergie lager dan 12 g CO2-eq/kWh is, en 50% zegt dat die hoger is.

12. Samenvattend: op indirecte wijze zijn alle gegevens, ook Savelcool en zelfs Storm van Leeuwen, meegenomen in de schattingen van Warner en Heath. Ik kan mij voorstellen dat IPCC destijds vond dat zij het meest complete en methodologisch correcte overzicht hadden geschreven.

13. Uit de review van Warner en Heath komt een relatief laag getal voor de CO2 uitstoot per kWh, omdat zij (1) AEI uitsluiten en (2) de mediaan beschouwen ipv het gemiddelde. Voor dit soort datasets, waar de getallen aanzienlijk verschillen, geeft dat een robuustere schatting.