Summary

• Page properties (1 modified, 0 added, 0 removed)

Details

Page properties

Content

...	...	@@ -1,5 +3,3 @@
1		-Kernenergie en de RES Twente
2		-
3	3	== Inleiding ==
4	4
5	5	De klimaatcrisis en de energietransitie staan hoog op de agenda van politici en bestuurders. Zo staat het ook verwoord in de Regionale Energiestrategie Twente (RES 1.0) die in 2021 het licht heeft gezien. RES 2.0 moet binnenkort volgen. Het initiatief om in Twente een werkgroep te starten die óók naar kernenergie kijkt, is ontstaan vanuit de waarneming dat de energietransitie zoals op dit moment wordt uitgewerkt een (te) beperkte scope heeft, die voor de langere termijn geen duurzame oplossingen biedt. De contacten met de Stichting e-Lise vormen de basis van de informatievoorziening van genoemde werkgroep, die de mogelijkheden onderzoekt om in Twente de bouw van éen of meer kleine kernreactoren te realiseren. e-Lise werkt samen met een landelijk netwerk van deskundigen en mensen die kernenergie als noodzakelijke aanvulling op de energietransitie zien. e-Lise heeft contacten met overheden, politici, en een breed spectrum deskundigen uit de nucleaire sector.
...	...	@@ -32,7 +32,7 @@
32	32
33	33	== Provincie Overijssel ==
34	34
35		-De provincie Overijssel heeft in 2020 een symposium georganiseerd over het inzetten van kernenergie als energiebron.[[(% class="wikiinternallink" %)^^1^^>>path:#sdfootnote1sym||name="sdfootnote1anc"]](%%) Hieraan is bij de uitwerking van de RES geen aandacht geschonken. Ook niet in de (lokale) media. Toch werd in deze sessie een goed beeld geschetst van de energieproblematiek en de oplossing die kernenergie, zeker richting 2050, kan bieden. De conclusie was dat zonder kernenergie de energietransitie naar 2050 niet zal worden gehaald.
	33	+De provincie Overijssel heeft in 2020 een symposium georganiseerd over het inzetten van kernenergie als energiebron.[[(% class="wikiinternallink wikiinternallink" %)^^1^^>>path:#sdfootnote1sym||name="sdfootnote1anc"]](%%) Hieraan is bij de uitwerking van de RES geen aandacht geschonken. Ook niet in de (lokale) media. Toch werd in deze sessie een goed beeld geschetst van de energieproblematiek en de oplossing die kernenergie, zeker richting 2050, kan bieden. De conclusie was dat zonder kernenergie de energietransitie naar 2050 niet zal worden gehaald.
36	36
37	37	Maar waar tot voor kort de politieke wind uitsluitend in de richting in de richting van zon en wind woei, heeft het nieuwe kabinet een substantieel budget uitgetrokken voor nieuwe ontwikkelingen met kernenergie. Als regio is nu het moment om deze kans met beide handen aan te grijpen. Maar wat kunnen we in Overijssel met kernenergie?
38	38
...	...	@@ -40,13 +40,13 @@
40	40
41	41	Na de tweede wereldoorlog, met name begin jaren vijftig, is een breed spectrum voorstellen gedaan om kernsplijting in te zetten voor opwekking van energie voor civiele toepassing. Decennia later, na een complexe geschiedenis van uiteenlopende ontwerpen, zijn in de westerse wereld vooral de licht-water-reactor, (LWR) en de Canadese zwaarwater-reactor (CANDU) in gebruik. De afgelopen jaren zien we ook een sterk toegenomen belangstelling voor een succesvol experiment uit de Verenigde Staten met gesmoltenzoutreactoren. Die laatste zijn niet kieskeurig met nucleaire brandstoffen en met name thorium lijkt ineens een heel realistische mogelijkheid. Daarnaast is sprake van een soort wederopstanding van de zogenaamde ‘snelle kweekreactor’: de reactor die Bill Gates in Wyoming wil bouwen is een nazaat van de plannen die destijds in de VS de concurrentie wonnen van de gesmoltenzoutreactor – Nixon moest kiezen tussen twéé concurrerende programma’s en koos voor het programma van het politiek beter aangehaakte Los Alamos – de onderzoekers uit Oak Ridge hadden ondanks hun succesvolle demonstratie van de gesmoltenzoutreactor het nakijken.
42	42
43		-Intussen hadden aan de andere kant van de wereld de Russen een heel ander type reactor ontwikkeld, van een soort dat in het Westen nooit in gebruik is geweest en dat óók in de Sovjet-Unie nooit toegelaten had mogen worden. De reactoren die gebouwd werden in onder meer Tsjernobyl bleken een ontwerpfout te hebben die in de publieke perceptie helaas niet zozeer dat foute ontwerp maar de hele ontwikkeling van kernenergie in discrediet bracht. De wereldwijde impact van de ontploffing van één van de reactoren van Prypiat, bij Tsjernobyl, zorgde voor decennia van stagnatie in de ontwikkeling van kernenergie. Zo’n 25 jaar later, begin 2011, was sinds enige tijd sprake van een voorzichtige heropleving van de ontwikkeling toen een tsunami, in combinatie met ondeskundig en politiek benoemd management van de kerncentrales in Fukushima, leidde tot een groot ongeluk met drie reactoren van een westers type. Wederom was de impact groot en wereldwijd. Na grondig onderzoek door de Verenigde Naties bleken de directe stralingsgevolgen van ‘Fukushima’ weliswaar beperkt[[(% class="wikiinternallink" %)^^2^^>>path:#sdfootnote2sym||name="sdfootnote2anc"]](%%), voor de publieke beeldvorming in de westerse wereld waren de gevolgen van ‘Fukushima’ nauwelijks kleiner dan die van Tsjernobyl.
	41	+Intussen hadden aan de andere kant van de wereld de Russen een heel ander type reactor ontwikkeld, van een soort dat in het Westen nooit in gebruik is geweest en dat óók in de Sovjet-Unie nooit toegelaten had mogen worden. De reactoren die gebouwd werden in onder meer Tsjernobyl bleken een ontwerpfout te hebben die in de publieke perceptie helaas niet zozeer dat foute ontwerp maar de hele ontwikkeling van kernenergie in discrediet bracht. De wereldwijde impact van de ontploffing van één van de reactoren van Prypiat, bij Tsjernobyl, zorgde voor decennia van stagnatie in de ontwikkeling van kernenergie. Zo’n 25 jaar later, begin 2011, was sinds enige tijd sprake van een voorzichtige heropleving van de ontwikkeling toen een tsunami, in combinatie met ondeskundig en politiek benoemd management van de kerncentrales in Fukushima, leidde tot een groot ongeluk met drie reactoren van een westers type. Wederom was de impact groot en wereldwijd. Na grondig onderzoek door de Verenigde Naties bleken de directe stralingsgevolgen van ‘Fukushima’ weliswaar beperkt[[(% class="wikiinternallink wikiinternallink" %)^^2^^>>path:#sdfootnote2sym||name="sdfootnote2anc"]](%%), voor de publieke beeldvorming in de westerse wereld waren de gevolgen van ‘Fukushima’ nauwelijks kleiner dan die van Tsjernobyl.
44	44
45	45	Maar anders dan na ‘Tsjernobyl’ zien we de publieke opinie over kernenergie nu veel vlotter terugkeren naar een situatie waarin de meerderheid van de bevolking vóór de bouw van nieuwe kerncentrales is. De reden daarvan is duidelijk: kernenergie heeft maar weinig ruimte nodig om kolossale hoeveelheden CO2-vrije energie op te wekken. Dat gegeven is van des te meer belang in een land dat moet woekeren met de ruimte, die immers ook nodig is voor oa landbouw, natuur en wonen.
46	46
47	47	== Kernenergie, maar welke? ==
48	48
49		-Terwijl de media overwegend vanuit negatieve frames blijven berichten over kernenergie, is het een groot deel van de bevolking al lang duidelijk dat we het nodig gaan hebben. Ook dringt, ondanks alle negatief framende berichtgeving, tot steeds meer mensen door dat kernenergie in feite tot de schoonste en veiligste energiebronnen behoort.[[(% class="wikiinternallink" %)^^3^^>>path:#sdfootnote3sym||name="sdfootnote3anc"]]
	47	+Terwijl de media overwegend vanuit negatieve frames blijven berichten over kernenergie, is het een groot deel van de bevolking al lang duidelijk dat we het nodig gaan hebben. Ook dringt, ondanks alle negatief framende berichtgeving, tot steeds meer mensen door dat kernenergie in feite tot de schoonste en veiligste energiebronnen behoort.[[(% class="wikiinternallink wikiinternallink" %)^^3^^>>path:#sdfootnote3sym||name="sdfootnote3anc"]]
50	50
51	51	Wat valt er te kiezen qua kernenergie? In het klassieke beeld, dat overigens nog steeds óók geldig is, bouw je het liefst kerncentrales met grote reactoren. Daarmee zit je zo mogelijk in de buurt van a) veel water en b) stevige hoogspanningsnetwerken. Deze combinatie is te vinden op de bekende kustlocaties die in Nederland gereserveerd zijn voor kernenergie. Voor de hand liggende reactorsystemen zijn dan bijvoorbeeld de European Pressurized Reactor (EPR) of de APR1400 die Zuid-Korea in vijf jaar tijd in Barrakah (VAE) bouwde, met respectievelijke vermogens van 1600 en 1400 megawatt.
52	52
...	...	@@ -64,13 +64,13 @@
64	64
65	65	Innovatie is óók voor kernenergie van essentieel belang, maar vaak om andere redenen dan bij het grotere publiek bekend is. Afgelopen decennia was vooral sprake van nieuwe veiligheidssystemen en optimalisatie van reactorconcepten die wereldwijd al decennia in gebruik zijn. Genoemde EPR en APR zijn daar goede voorbeelden van. De ontwikkeling van kleine, modulaire reactoren vergroot vooral de toepasbaarheid van deze technologie – een trend waar we steeds meer bouwers op in zien spelen.
66	66
67		-De heroplevende ontwikkeling van radicaal nieuwe reactorconcepten, zoals de natriumgekoelde kweekreactor die Bill Gates in Wyoming laat bouwen[[(% class="wikiinternallink" %)^^4^^>>path:#sdfootnote4sym||name="sdfootnote4anc"]](%%), maar ook de gesmoltenzoutreactor waaraan in Nederland wordt gewerkt, wordt niet gevoed door behoefte aan nóg meer veiligheid: die is immers al excellent met de huidige reactorsystemen. De nieuwe concepten zijn met name interessant om twee redenen. De eerste is het hogere temperatuurbereik. De hogere werktemperatuur maakt een hele reeks nieuwe, met name industriële toepassingen mogelijk: veel industrieën hebben hoge temperatuur-warmte nodig die deze reactoren rechtstreeks en in grote hoeveelheden kunnen leveren, bijvoorbeeld om waterstof te maken. De tweede reden is gelegen in wat de nucleaire brandstofcyclus wordt genoemd. Eenvoudig gezegd maken deze reactoren het mogelijk om veel meer energie uit het zware metaal (uranium, plutonium, thorium) te halen. Op termijn kan dat leiden tot een nóg lager materiaalgebruik. Tegelijkertijd betekent deze betere benutting dat er per geleverd kilowattuur nóg minder afval wordt geproduceerd. Maar dat betekent allerminst dat bestaande lichtwaterreactoren technisch achterhaald zullen raken. Eerder betekent het dat er veel mogelijkheden zullen ontstaan om de verschillende systemen onderling optimaal op elkaar af te stemmen. Het resultaat daarvan zal zijn: een breed spectrum toepassingen, verder afnemende materiaalbehoefte per kilowattuur en steeds verder beperkte afvalproductie.
	65	+De heroplevende ontwikkeling van radicaal nieuwe reactorconcepten, zoals de natriumgekoelde kweekreactor die Bill Gates in Wyoming laat bouwen[[(% class="wikiinternallink wikiinternallink" %)^^4^^>>path:#sdfootnote4sym||name="sdfootnote4anc"]](%%), maar ook de gesmoltenzoutreactor waaraan in Nederland wordt gewerkt, wordt niet gevoed door behoefte aan nóg meer veiligheid: die is immers al excellent met de huidige reactorsystemen. De nieuwe concepten zijn met name interessant om twee redenen. De eerste is het hogere temperatuurbereik. De hogere werktemperatuur maakt een hele reeks nieuwe, met name industriële toepassingen mogelijk: veel industrieën hebben hoge temperatuur-warmte nodig die deze reactoren rechtstreeks en in grote hoeveelheden kunnen leveren, bijvoorbeeld om waterstof te maken. De tweede reden is gelegen in wat de nucleaire brandstofcyclus wordt genoemd. Eenvoudig gezegd maken deze reactoren het mogelijk om veel meer energie uit het zware metaal (uranium, plutonium, thorium) te halen. Op termijn kan dat leiden tot een nóg lager materiaalgebruik. Tegelijkertijd betekent deze betere benutting dat er per geleverd kilowattuur nóg minder afval wordt geproduceerd. Maar dat betekent allerminst dat bestaande lichtwaterreactoren technisch achterhaald zullen raken. Eerder betekent het dat er veel mogelijkheden zullen ontstaan om de verschillende systemen onderling optimaal op elkaar af te stemmen. Het resultaat daarvan zal zijn: een breed spectrum toepassingen, verder afnemende materiaalbehoefte per kilowattuur en steeds verder beperkte afvalproductie.
68	68
69	69	Overigens is wel denkbaar dat gesmoltenzoutreactoren op termijn dezelfde veiligheid tegen lagere kosten kunnen realiseren. Tegelijkertijd vormen lichtwaterreactoren op basis van hun eigen sterke punten nadrukkelijk een no-regret-optie die bovendien nu al kan worden ingezet. Het ontwikkelen van een vitale nucleaire sector is bovendien voorwaarde voor de succesvolle verdere ontwikkeling van de gesmoltenzoutreactor.
70	70
71	71	== Zon en wind, het einde van fossiele brandstoffen? ==
72	72
73		-Zon en wind lijken op de korte termijn soelaas te bieden omdat ze de beste technieken zouden zijn voor het probleem. De levensduur van de apparaten die de energie uit wind en zon oogsten is echter beperkt. Bij de vergelijking van de verschillende opties telt vooral de zogenaamde ‘levenscyclus-analyse’ (LCA) die de hoeveelheid materiaal per hoeveelheid opgewekte eenheid energie in ogenschouw neemt. Uit een recente studie van de Verenigde Naties blijkt ondubbelzinnig dat kernenergie op dit punt aanzienlijk beter scoort dan de meeste andere CO2-vrije bronnen.[[(% class="wikiinternallink" %)^^5^^>>path:#sdfootnote5sym||name="sdfootnote5anc"]](%%) We mogen de ogen niet sluiten voor dit materiaalgebruik, dat volgens veel analisten een aanzienlijke belemmering kan gaan vormen voor de sterke groei van schone energie die nog nodig is, willen we fossiele brandstoffen kunnen uitfaseren. Dat gegeven is van des te meer belang gezien de grondstoffenproblematiek van de EU die voelbaar werd door de Oekraïne-crisis, maar die oorzaken heeft die veel dieper liggen. De gewenste elektrificatie van de samenleving heeft tot gevolg dat er een exponentiële groei zal zijn in de vraag naar de bijzondere grondstoffen die essentieel zijn voor energie uit zon en wind. Maar ook de beschikbaarheid van bijvoorbeeld koper zal waarschijnlijk een knelpunt worden bij voortschrijdende elektrificatie.
	71	+Zon en wind lijken op de korte termijn soelaas te bieden omdat ze de beste technieken zouden zijn voor het probleem. De levensduur van de apparaten die de energie uit wind en zon oogsten is echter beperkt. Bij de vergelijking van de verschillende opties telt vooral de zogenaamde ‘levenscyclus-analyse’ (LCA) die de hoeveelheid materiaal per hoeveelheid opgewekte eenheid energie in ogenschouw neemt. Uit een recente studie van de Verenigde Naties blijkt ondubbelzinnig dat kernenergie op dit punt aanzienlijk beter scoort dan de meeste andere CO2-vrije bronnen.[[(% class="wikiinternallink wikiinternallink" %)^^5^^>>path:#sdfootnote5sym||name="sdfootnote5anc"]](%%) We mogen de ogen niet sluiten voor dit materiaalgebruik, dat volgens veel analisten een aanzienlijke belemmering kan gaan vormen voor de sterke groei van schone energie die nog nodig is, willen we fossiele brandstoffen kunnen uitfaseren. Dat gegeven is van des te meer belang gezien de grondstoffenproblematiek van de EU die voelbaar werd door de Oekraïne-crisis, maar die oorzaken heeft die veel dieper liggen. De gewenste elektrificatie van de samenleving heeft tot gevolg dat er een exponentiële groei zal zijn in de vraag naar de bijzondere grondstoffen die essentieel zijn voor energie uit zon en wind. Maar ook de beschikbaarheid van bijvoorbeeld koper zal waarschijnlijk een knelpunt worden bij voortschrijdende elektrificatie.
74	74
75	75	Zelfs als de politiek alles op alles zet om de grondstoffenwinning binnen de EU op peil te krijgen zal het decennia duren alvorens dat ook daadwerkelijk is gerealiseerd.
76	76
...	...	@@ -82,7 +82,7 @@
82	82
83	83	Theo Wolters legt uit hoe de kosten van kernenergie omlaag kunnen: [[https:~~/~~/youtu.be/j0aFi8_qYEc>>url:https://youtu.be/j0aFi8_qYEc]]
84	84
85		-Ewoud Verhoef gaat in op de vraag of radioactief afval een onopgelost probleem vormt: [[https:~~/~~/youtu.be/Erb9QOaj0Fs>>url:https://youtu.be/Erb9QOaj0Fs]][[(% class="wikiinternallink" %)^^6^^>>path:#sdfootnote6sym||name="sdfootnote6anc"]]
	83	+Ewoud Verhoef gaat in op de vraag of radioactief afval een onopgelost probleem vormt: [[https:~~/~~/youtu.be/Erb9QOaj0Fs>>url:https://youtu.be/Erb9QOaj0Fs]][[(% class="wikiinternallink wikiinternallink" %)^^6^^>>path:#sdfootnote6sym||name="sdfootnote6anc"]]
86	86
87	87	Lars Roobol gaat in op stralingsangst: [[https:~~/~~/youtu.be/OD9rm3GWSqw>>url:https://youtu.be/OD9rm3GWSqw]]
88	88