Summary

• Page properties (1 modified, 0 added, 0 removed)

Details

Page properties

Content

...	...	@@ -6,7 +6,7 @@
6	6
7	7	Tijdens de online gehouden ‘Kennisconferentie Kernenergie’ van de Provinciale Staten Overijssel, op 21 oktober 2020, ging Ewoud Verhoef, technisch directeur van de Centrale Organisatie Voor Radioactief Afval (COVRA) in op het Nederlandse beleid inzake radioactief afval en het beheer daarvan in de praktijk. In zijn presentatie zet hij uiteen waarom a) Nederlands keuze voor tijdelijke bovengrondse opslag een belangrijk onderdeel is van een langetermijnvisie op beheer van verbruikte splijtstof en radioactief afval en b) waarop het beleid van eindberging, nog los van de vraag of deze wel of niet in Nederland dient te komen, na ten minste honderd jaar is gebaseerd c) wat (inter)nationaal de mogelijke oplossingen zijn. Overigens werkt de COVRA nu al actief aan eindberging door bijvoorbeeld gericht onderzoek, internationale samenwerking, werk aan maatschappelijk vertrouwen en het sparen van geld, zodat de eindberging in 2130 ook daadwerkelijk kan worden gebouwd.
8	8
9		-**Disclaimer: het artikel hieronder is een samenvattend verslag, geen letterlijke weergave van de presentatie van Ewoud Verhoef. Enkele aanvullingen, herkenbaar toegevoegd als voetnoot, zijn voor rekening van de schrijver van dit verslag. De oorspronkelijke presentatie is te zien op youtube.[[(% class="wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink" %)^^1^^>>path:#sdfootnote1sym||name="sdfootnote1anc"]](%%)**
	9	+**Disclaimer: het artikel hieronder is een samenvattend verslag, geen letterlijke weergave van de presentatie van Ewoud Verhoef. Enkele aanvullingen, herkenbaar toegevoegd als voetnoot, zijn voor rekening van de schrijver van dit verslag. De oorspronkelijke presentatie is te zien op youtube.[[(% class="wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink" %)^^1^^>>path:#sdfootnote1sym||name="sdfootnote1anc"]](%%)**
10	10
11	11	Om te onthouden:
12	12	- Ook zonder kernenergie produceert een moderne samenleving een aanzienlijke hoeveelheid radioactief afval
...	...	@@ -16,7 +16,7 @@
16	16	- De Nederlandse bodem is in potentie zeer geschikt voor bouw van een eindberging
17	17	- Radioactief afval is steekhoudende geen reden om tegen kernenergie in Nederland te zijn
18	18
19		-**Ook zonder kernenergie produceert een moderne samenleving een aanzienlijke hoeveelheid radioactief afval**
	19	+== **Ook zonder kernenergie produceert een moderne samenleving een aanzienlijke hoeveelheid radioactief afval** ==
20	20
21	21	(% style="text-align:center" %)
22	22	[[image:LMRA opslag interieur .jpg]]
...	...	@@ -23,7 +23,7 @@
23	23
24	24	Radioactiviteit en straling hebben in onze maatschappij belangrijke toepassingen, waaronder in de nucleaire geneeskunde, die een belangrijke rol speelt in de moderne gezondheidszorg. Zowel voor diagnosestelling als voor behandeling van een groot aantal aandoeningen, met name diverse vormen van kanker, worden medische isotopen gebruikt, stoffen die in de gezondheidzorg worden toegepast vanwege hun radioactieve eigenschappen. Al deze stoffen vallen onder de strenge regelgeving die geldt voor radioactieve materialen. Wie radioactieve stoffen wil gebruiken, heeft daarvoor een vergunning nodig. Afval waarin deze stoffen aanwezig zijn, moet verplicht worden aangeboden aan de COVRA te Borssele. Op de foto hierboven een impressie van de opslag van dit zogenaamde LMRA (laag- en middelradioactief afval). Daarnaast is nog een andere omvangrijke stroom van radioactief afval die ontstaat uit geïmporteerde ertsen, mijnbouw of andere activiteiten in de bodem, waar radioactiviteit van nature aanwezig is. Voor een deel van dit zogenaamde NORM-afval (van Naturally Occuring Radioactive Materials) gelden andere richtlijnen dan ander laag- en middelradioactief afval. Daarnaast is er nog het Hoogradioactief afval of HRA. Dat is het afval dat ontstaat bij de kernsplijtingsreactie, zoals in de reactoren in Borssele en Petten. Dit afval krijgt in Borssele een speciale behandeling
25	25
26		-**Kernenergie produceert een klein deel van het totaalvolume aan radioactief afval in Nederland**
	26	+== **Kernenergie produceert een klein deel van het totaalvolume aan radioactief afval in Nederland** ==
27	27
28	28	(% style="text-align:center" %)
29	29	[[image:Hoeveelheid LMRA NORM en HRA .jpg]]
...	...	@@ -32,7 +32,7 @@
32	32
33	33	Anders dan vaak wordt gezegd of gedacht, betaalt óók de producent van de kernstroom de kosten voor de opslag bij de COVRA. En óók de kosten voor de toekomstige eindberging van het radioactief afval. Dat betekent dat, ook anders dan vaak wordt gezegd, deze kosten al zijn verwerkt in de huidige kosten van een kilowattuur kernstroom uit de centrale van Borssele.
34	34
35		-‘**De vervuiler betaalt’ – dat geldt ook voor producenten van radioactief afval, inclusief kerncentrales**
	35	+== ‘**De vervuiler betaalt’ – dat geldt ook voor producenten van radioactief afval, inclusief kerncentrales** ==
36	36
37	37	(% style="text-align:center" %)
38	38	[[image:Habog - foto COVRA .jpg]]
...	...	@@ -43,18 +43,18 @@
43	43
44	44	Omdat Nederland maar weinig kernstroom produceert en het bouwen van een diepe geologische berging daarom relatief duur zou zijn (deze moet immers worden betaald uit de verkoop van relatief weinig elektriciteit) heeft de COVRA een financieel plan ontwikkeld waarmee rond het jaar 2130 toch een eindberging kan worden betaald. De essentie van dit plan is de dotatie van geld afkomstig van de Nederlandse producenten van radioactief afval, waaronder kernenergie, in een speciale voorziening, in combinatie met een veilige beleggingsstrategie. Uiteraard wordt het financiële plaatje ruimer als Nederland meer kerncentrales zou openen, die dan immers leiden tot een grotere dotatie aan de voorziening voor eindberging. De huidige hoeveelheid afval is echter dermate gering dat Nederland ook kan besluiten te kijken naar eindberging samen met een of meerdere andere landen. Anders dan vaak wordt gedacht staan internationale verdragen dit niet in de weg.
45	45
46		-**De tijdelijke bovengrondse opslag van HRA in Nederland is deel van een langetermijnvisie op realisatie van verantwoorde eindberging **
	46	+== **De tijdelijke bovengrondse opslag van HRA in Nederland is deel van een langetermijnvisie op realisatie van verantwoorde eindberging ** ==
47	47
48	48	(% style="text-align:center" %)
49	49	[[image:Afname warmteproductie .jpg]]
50	50
51		-Bij de ontvangst in het oranje gebouw is het HRA nog sterk stralend. Het gebouw en alle processen daar omheen zijn er op ingericht om dit veilig te kunnen doen.[[(% class="wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink" %)^^2^^>>path:#sdfootnote2sym||name="sdfootnote2anc"]](%%) Behalve straling blijft het afval zoals gezegd ook nog een tijdlang warmte produceren. Deze komt vrij bij het radioactieve verval van de stoffen in het afval. Feitelijk is het zo dat het HRA bij binnenkomst uit twee componenten bestaat, die ook verschillend zijn verpakt. Ongeveer de helft is ‘koud afval’ dat weliswaar straalt maar geen warmte produceert. De andere helft is ‘warmteproducerend’, en die warmte moet worden afgevoerd. Daarbij gaat het niet om heel veel warmte. In de HABOG voelt de bezoeker die op de glimmende vloer boven het warmteproducerende afval staat, dat die vloer net een beetje minder koud is dan die van de lege hal even verderop. Toch is die warmte een belangrijke reden waarom je liefst niet te snel tot eindberging moet overgaan. Want eenmaal in eindberging moet worden voorkomen dat dat klein beetje warmteproductie alsnog voor een grote warmte- accumulatie zorgt. Aan de bovenstaande grafiek is goed te zien dat de warmteproductie na een jaar of honderd sterk is afgenomen, voldoende om het afval geschikt te maken voor eindberging.[[(% class="wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink" %)^^3^^>>path:#sdfootnote3sym||name="sdfootnote3anc"]](%%) Naast afkoeling zijn verval, openingsduur, financiën en mogelijke internationale ontwikkelingen bijvoorbeeld ook belangrijke redenen om niet te snel tot eindberging over te gaan. Internationaal wordt aangenomen dat 40-60 jaar afkoeltijd nodig is voor een efficiënte eindberging. Er is wereldwijd momenteel één eindberging in gebruik: de Waste Isolation Pilot Plant (WIPP) in New Mexico, die met name ontwikkeld is voor de berging van hoogradioactief afval van militaire programma’s. Finland staat op het punt zijn eindberging in Onkalo in gebruik te nemen, die bedoeld is voor het hoogradioactieve afval de Finse kerncentrales produceren.[[(% class="wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink" %)^^4^^>>path:#sdfootnote4sym||name="sdfootnote4anc"]]
	51	+Bij de ontvangst in het oranje gebouw is het HRA nog sterk stralend. Het gebouw en alle processen daar omheen zijn er op ingericht om dit veilig te kunnen doen.[[(% class="wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink" %)^^2^^>>path:#sdfootnote2sym||name="sdfootnote2anc"]](%%) Behalve straling blijft het afval zoals gezegd ook nog een tijdlang warmte produceren. Deze komt vrij bij het radioactieve verval van de stoffen in het afval. Feitelijk is het zo dat het HRA bij binnenkomst uit twee componenten bestaat, die ook verschillend zijn verpakt. Ongeveer de helft is ‘koud afval’ dat weliswaar straalt maar geen warmte produceert. De andere helft is ‘warmteproducerend’, en die warmte moet worden afgevoerd. Daarbij gaat het niet om heel veel warmte. In de HABOG voelt de bezoeker die op de glimmende vloer boven het warmteproducerende afval staat, dat die vloer net een beetje minder koud is dan die van de lege hal even verderop. Toch is die warmte een belangrijke reden waarom je liefst niet te snel tot eindberging moet overgaan. Want eenmaal in eindberging moet worden voorkomen dat dat klein beetje warmteproductie alsnog voor een grote warmte- accumulatie zorgt. Aan de bovenstaande grafiek is goed te zien dat de warmteproductie na een jaar of honderd sterk is afgenomen, voldoende om het afval geschikt te maken voor eindberging.[[(% class="wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink" %)^^3^^>>path:#sdfootnote3sym||name="sdfootnote3anc"]](%%) Naast afkoeling zijn verval, openingsduur, financiën en mogelijke internationale ontwikkelingen bijvoorbeeld ook belangrijke redenen om niet te snel tot eindberging over te gaan. Internationaal wordt aangenomen dat 40-60 jaar afkoeltijd nodig is voor een efficiënte eindberging. Er is wereldwijd momenteel één eindberging in gebruik: de Waste Isolation Pilot Plant (WIPP) in New Mexico, die met name ontwikkeld is voor de berging van hoogradioactief afval van militaire programma’s. Finland staat op het punt zijn eindberging in Onkalo in gebruik te nemen, die bedoeld is voor het hoogradioactieve afval de Finse kerncentrales produceren.[[(% class="wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink" %)^^4^^>>path:#sdfootnote4sym||name="sdfootnote4anc"]]
52	52
53	53	(% style="text-align:center" %)
54	54	[[image:Schema Posiva Onkalo .jpg]]
55	55
56	56
57		-**De Nederlandse bodem is zeer geschikt voor bouw van een eindberging**
	57	+== **De Nederlandse bodem is zeer geschikt voor bouw van een eindberging** ==
58	58
59	59	(% style="text-align:center" %)
60	60	[[image:Boomse klei - uit presentatie Verhoef .jpg]]
...	...	@@ -65,18 +65,20 @@
65	65	(% style="text-align:center" %)
66	66	[[image:Röntgen scan Boomse klei .jpg]]
67	67
68		-Klei en zoutformaties worden gezien als geschikt voor geologische berging. Een belangrijke reden daarvoor is te zien op de foto van de röntgenscan: maak je een breuk in klei, dan ‘heelt’ deze binnen een paar weken.[[(% class="wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink" %)^^5^^>>path:#sdfootnote5sym||name="sdfootnote5anc"]](%%) Het zelfde proces treedt ook op in zout.
	68	+Klei en zoutformaties worden gezien als geschikt voor geologische berging. Een belangrijke reden daarvoor is te zien op de foto van de röntgenscan: maak je een breuk in klei, dan ‘heelt’ deze binnen een paar weken.[[(% class="wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink wikiinternallink" %)^^5^^>>path:#sdfootnote5sym||name="sdfootnote5anc"]](%%) Het zelfde proces treedt ook op in zout.
69	69
70		-**Radioactief afval is geen reden om tegen kernenergie in Nederland te zijn**
71		- Nu er weer volop wordt gepraat over nieuwe kerncentrales, blijkt dat veel mensen nog steeds vinden dat radioactief afval de belangrijkste reden is om tegen kernenergie te zijn. De feiten laten echter iets anders zien. De wijze waarop met radioactief afval wordt omgegaan is veilig en verantwoord.
	70	+== **Radioactief afval is steekhoudende geen reden om tegen kernenergie in Nederland te zijn** ==
72	72
	72	+Nu er weer volop wordt gepraat over nieuwe kerncentrales, blijkt dat veel mensen nog steeds vinden dat radioactief afval de belangrijkste reden is om tegen kernenergie te zijn. De feiten laten echter iets anders zien. De wijze waarop met radioactief afval wordt omgegaan is veilig en verantwoord.
	73	+
73	73	Radioactief afval is geen steekhoudende reden om tegen kernenergie te zijn.
74	74
75		-Bekijk hier de volledige presentatie van Ewoud Verhoef
76		-[[https:~~/~~/youtu.be/Erb9QOaj0Fs>>url:https://youtu.be/Erb9QOaj0Fs]]
77	77
78		-[[1>>path:#sdfootnote1anc||name="sdfootnote1sym"]] Ewoud Verhoef, technisch directeur COVRA, gaf deze presentatie in het kader van de Kennisconferentie Kernenergie van de Provincie Overijssel, die online plaatsvond op 21 oktober 2020. Deze presentatie is hier te zien: [[https:~~/~~/youtu.be/Erb9QOaj0Fs>>url:https://youtu.be/Erb9QOaj0Fs]]. Alle overige presentaties van deze conferentie zijn hier te vinden: [[https:~~/~~/mwenb.nl/kennisconferentie-kernenergie-thorium-provinciale-staten/>>https://mwenb.nl/kennisconferentie-kernenergie-thorium-provinciale-staten/]]
	77	+Bekijk [[hier >>https://youtu.be/Erb9QOaj0Fs]]de volledige presentatie van Ewoud Verhoef.
79	79
	79	+
	80	+[[1>>path:#sdfootnote1anc||name="sdfootnote1sym"]] Ewoud Verhoef, technisch directeur COVRA, gaf deze presentatie in het kader van de Kennisconferentie Kernenergie van de Provincie Overijssel, die online plaatsvond op 21 oktober 2020. Deze presentatie is hier in zijn geheel te zien: [[https:~~/~~/youtu.be/Erb9QOaj0Fs>>url:https://youtu.be/Erb9QOaj0Fs]]. Alle overige presentaties van deze conferentie zijn hier te vinden: [[https:~~/~~/mwenb.nl/kennisconferentie-kernenergie-thorium-provinciale-staten/>>https://mwenb.nl/kennisconferentie-kernenergie-thorium-provinciale-staten/]]
	81	+
80	80	[[2>>path:#sdfootnote2anc||name="sdfootnote2sym"]] Wie wil weten hoe dit in zijn werk gaat, mag het zelf komen bekijken: groepen kunnen bij de COVRA op afspraak terecht voor een bijzonder interessante rondleiding. Hier het verslag van zo’n rondleiding: [[https:~~/~~/xwiki.e-lise.nl/wiki/cp4all/view/Blog/Verslag-bezoek-COVRA/>>url:https://xwiki.e-lise.nl/wiki/cp4all/view/Blog/Verslag-bezoek-COVRA/]]
81	81
82	82	[[3>>path:#sdfootnote3anc||name="sdfootnote3sym"]] Eenmaal in de eindberging is het afval volledig en duurzaam geïsoleerd van de biosfeer – wat ook het principe is van geologische berging. Het principe van geologische berging wordt onder meer in Duitsland routinematig toegepast voor hoogtoxische chemische afvalstromen die veel omvangrijker zijn dan kernafvalstromen. Dit chemische afval verliest, in tegenstelling tot radioactief afval, zijn giftigheid niet in de loop van de tijd. De eisen die aan de verpakking van hoogtoxisch chemisch afval worden gesteld zijn minimaal in vergelijking met de eisen die worden gesteld aan de verpakking van kernafval. Dit is ongerijmd, maar hoeft op zich geen probleem te zijn: het is vooral de eindberging zelf die voor veiligheid zorgt, óók bij hoogtoxisch chemisch afval.